نقوش برجسته ایلامی در ایذه

نقوش برجسته کول فرح
	کول فرح نام تنگه ای در 7 کیلومتری شمال شرقی ایذه است که 6 نقش برجسته ایلامی در آنجا حجاری شده است و بقایایی از محل زندگی آنها در گذشته های دور در میان کوهها باقی مانده است مانند گورها کانال آب و بقایای ساختمان و نقطه دیدبانی . از سنگ نبشته ها می توان فهمید که این محل عبادتگاه نارسینا یکی از خدایان ایلامی بوده است
	نقش برجسته شماره یک نخستین نقش برجسته مراسم قربانی را نشان میدهد و در ارتفاع 6 متری از دامنه کوه قرار دارد. پهنای صفحه یک متر و هفتاد سانتیمتر دریک متر است . در آن شاه هانی یکی از حاکمان مستقل آیاپیر که همزمان با شوتروک نهونته دوم پادشاه ایلام در سال 2700 پ م بوده در حال قربانی کردن نشان داده شده است . در این تصاویر شاه کلاه گردی بر سر دارد و دو نفر او را همراهی میکنند که یکی از آنها شوترورو وزیر شاه است. جلوی شاه سه نوازنده با دو ساز چنگ و یک دف در حرکت هستند. در زیر نوازندگان تصویر یک شکارچی و یک بز کوهی وجود دارد. در زیر شکارچی سه کاهن ایستاده اند و دو گاو نر و یک بز کوهی را هدایت میکنند. پیش از این سه قوچ قربانی شده اند که سر آنها از بدن جدا شده است . سنگ نبشته 24 سطری افراد حاضر را با خط ایلامی نام برده است . قسمتی از آن به این شرح است‌ : من هانی پسر تاهی هی حاکم آیاپیر هستم. من مجسمه ام را در این جا بر پا داشته ام پس از آنکه رب النوع سراپا مسلح تیروتور خدای منطقه سیل هیته حمایتش را بر من ارزانی کرده بود
	نقش برجسته شماره دو دومین نقش برجسته بر روی تخته سنگی مثلثی قرار دارد و باز هم صحنه مراسم مذهبی قربانی کردن را نشان می دهد. فردی در میان صحنه وجود دارد که دستان خود را به حالت نیایش جلوی صورت خود گرفته است. لباس او بر خلاف معمول ایلامیها تا زانوی او است ولی در اکثر موارد مشاهده می کنیم که لباس ایلامیها تاقوزک پا است. در جلوی صورت این شخص صحنه قربانی کردن حجاری شده است و مردی گاو نری را از پشت بر زمین زده است و چند قربانی دیگر نیز روی زمین قرار دارند. در سمت چپ نیز 4 مرد با احترام دنبال شخصیت وسط صحنه در حال حرکت هستند
	نقش برجسته شماره سه نقش برجسته دیگری بر روی یک سنگ چهار گوشه بزرگی حجاری شده است.بلندی سنگ دو متر و هشتار سانت است و در چهار سمت آن تصاویری به چشم می خورد. موضوع این طرح حمل مجسمه یکی از خدایان ایلامی بر دوش چهار مرد است و شاه با عده زیادی از همراهان آنها را دنبال می کنند. مجسمه این خدا بر روی تختی به صورت ایستاده قرار دارد ودستان خود را به کمر زده و لباسی بلندبر تن دارد.در پشت مجسمه 67 نفر در چهار صف قرار دارند و دو نفر اول در بالا که از قد بلندتری برخوردارند افراد مهمتری هستند. در قسمت غربی سنگ چهار صف دیگر قرار دارد و 49 نفر دیگر دنباله روی صفهای جبهه جنوبی هستند. در جبهه شمالی 45 نفر دنباله روی شخصی هستند که دست بر سینه ایستاده است. در قسمت شرقی هم صحنه قربانی دیده می شود و 36 غزال و سه گاو بزرگ به سمت راست در حرکتند. 7 مرد کوچک دیگر نیز دیده می شوند و از آنجا که لخت هستند احتمالا اسیران جنگی هستند. در گوشه دیگر شمالی 9 نفر دیگر به سوی شاه میروند. سنگ دیگری در شمال سنگ اصلی افتاده است و احتمال می رود قربانگاه بوده باشد
	نقش برجسته شماره چهار این نقش برجسته بسیار شبیه نقوش حجاری شده در تخت جمشید می باشدو چون از نظر زمانی بسیار قدیمی تر از نقوش تخت جمشید است ،آنرا مادر نقوش زیبای درگاههای کاخ صد ستون و پلکان آپادانا میدانند. در بالای این نقش برجسته شاه با ردای بلند بر تخت نشسته است و جلوی او یک میز هدایا قرار دارد.پشت سر او نیز سه نفر ایستاده اند. دو میز دیگر نیز در جلوی شاه قرار دارد. پایین این تصویر درچهار ردیف افرادی دیده می شوند که یک دست خود را به جلو دراز کرده اند و دست دیگر را در برابر صورت خود به عنوان احترام گرفته اند.در طرفین این نقش افرادی در حال اهدای هدایا هستند
	نقش برجسته شماره پنج یک ایلامی در حال اجرای مراسم مذهبی است. این نقش از نظر طرز قرار گرفتن دستها و فاصله پاها همانند نقش شماره دو کول فرح است. جلوی فرد ایلامی یک آتشدان قرار دارد. در برابر این فرد حیوانات قربانی شده به صورت وارونه حجاری شده اند .در این تصاویر شخص کاهن دیده نمیشود و شاید در اثر زمان نقش او از بین رفته باشد
	نقش برجسته شماره شش این نقش برجسته نیز به حمل مجسمه مربوط است و همانند نقش شماره سه است به این ترتیب که چهار نفر مجسمه یکی از خدایان را بر دوش دارند . این چهار نفر کلاه بر سر دارند در حال بلند کردن مجسمه هستند